Mnamo Aprili 15, 2022, Mahakama ya Kimataifa ya Haki (ICJ) ilitoa uamuzi wa kihistoria katika kesi ya mauaji ya halaiki dhidi ya Israeli. Kesi hii iliyohusisha Israel, Afrika Kusini na Wapalestina, ilikaribishwa na pande zote tatu, ingawa hakuna aliyepata walichokiomba.
Afrika Kusini ilikuwa imeishutumu Israel kwa kukiuka sheria za kimataifa kuhusu mauaji ya halaiki wakati wa uingiliaji kati wake katika Ukanda wa Gaza. ICJ iliiamuru Israel kuchukua “hatua zote muhimu” kuzuia mauaji ya halaiki huko Gaza, lakini haikukubali matakwa ya Afrika Kusini kumaliza vita.
Waziri wa Mambo ya Nje wa Afrika Kusini Naledi Pandor alisema angependelea kusitishwa kwa mapigano, lakini bado anafurahishwa na uamuzi huo. Israel ilikuwa vitani na Hamas huko Gaza baada ya kundi la Hamas kufanya mashambulizi ya kikatili nchini humo tarehe 7 Oktoba, na kuua watu 1,200 na kuwachukua mateka zaidi ya 250.
Vita hivyo vimeua zaidi ya watu 26,000 huko Gaza, kulingana na wizara ya afya inayoendeshwa na Hamas, na kuacha sehemu kubwa ya eneo hilo kuwa magofu. Israel imeahidi kuendeleza kampeni yake hadi mateka wote waliosalia waachiliwe na Hamas iangamizwe.
Hii ni mara ya kwanza kwa Israel kufikishwa mbele ya mahakama ya ICJ kwa tuhuma za kukiuka Mkataba wa Mauaji ya Kimbari wa Umoja wa Mataifa wa mwaka 1948, ulioandaliwa kwa sehemu kwa sababu ya mauaji ya Wayahudi wakati wa mauaji ya Holocaust wakati wa Vita vya Pili vya Dunia.
Hata hivyo, Waisraeli wengi walisifu uamuzi wa ICJ kama ushindi kwa taifa la Kiyahudi. Eylon Levi, msemaji wa serikali ya Israel, alisema ICJ imekataa matakwa ya “kejeli” ya Afrika Kusini kwamba Israel ikome kuwatetea watu wake na kupigania kuachiliwa kwa mateka.
Kesi iliyoko mbele ya ICJ ni hatua ya muda tu huku mahakama ikizingatia uamuzi kamili iwapo Israel ina hatia ya kukiuka Mkataba wa Mauaji ya Kimbari. Uamuzi huu unaweza kuchukua miaka.
Licha ya ukweli kwamba wengine wanaona uamuzi huo kuwa mzuri kwa Israeli, wataalam wanaonya juu ya uharibifu wa sifa ya serikali ya Kiyahudi. Robbie Sabel, profesa wa sheria za kimataifa katika Chuo Kikuu cha Hebrew cha Jerusalem, aliangazia uharibifu uliofanywa kwa uhusiano wa umma wa Israeli kwa kuhusisha vitendo vyake na mauaji ya halaiki.
Kwa Wapalestina, uamuzi wa ICJ hauendi mbali vya kutosha. Mohammed el-Kurd, mwanaharakati wa Kipalestina kutoka Jerusalem, alisema ICJ imeshindwa kutimiza matakwa muhimu zaidi ya Afrika Kusini ya kusimamisha operesheni za kijeshi.
Kwa kumalizia, uamuzi huu wa ICJ katika kesi ya mauaji ya halaiki dhidi ya Israel huko Gaza umeibua hisia tofauti. Wakati wengine wanaona uamuzi huu kama ushindi kwa Israeli, wengine wanasema hauendi mbali vya kutosha. Bila kujali, kesi hii inaangazia mvutano unaoendelea kati ya Israeli, Afrika Kusini na Wapalestina, na inaangazia umuhimu wa kuheshimu sheria za kimataifa na kuzuia mauaji ya halaiki.