Kampuni ya Total Energies, kampuni kubwa ya nishati ya Ufaransa, hivi karibuni ilitangaza uzinduzi wa mapitio ya ununuzi wa ardhi kwa ajili ya miradi yake yenye utata ya dola bilioni 10 nchini Uganda na Tanzania. Tangazo hili lilizua hisia kali kutoka kwa wanamazingira na watetezi wa mazingira.
Mradi wa Total Energies wa Tilenga unahusisha unyonyaji wa mafuta chini ya Hifadhi ya Mazingira ya Murchison Falls magharibi mwa Uganda na ujenzi wa visima 419. Mpango huu unawatia wasiwasi wapinzani wa miradi hiyo, ambao wanaogopa matokeo mabaya kwa mfumo wa ikolojia dhaifu wa eneo hilo na kwa wakazi wa eneo hilo.
Total Energies, ambayo inafanya kazi kwa ushirikiano na kampuni ya mafuta ya China CNOOC, inapanga kuhamisha makazi 775 ya msingi na kuathiri jumla ya watu 18,800, wamiliki wa ardhi na watumiaji wa ardhi, kulingana na tovuti yake.
Hata hivyo, Human Rights Watch ilitoa wito mwezi Julai kusitishwa kwa miradi hiyo, ikisema katika ripoti kwamba tayari “imeharibu maisha ya maelfu ya watu nchini Uganda.” Shirika hilo linasema zaidi ya watu 100,000 wanaweza kuhamishwa na unyonyaji wa mafuta.
Wakikabiliwa na muktadha huu, makundi manne ya mazingira yaliwasilisha malalamiko ya jinai dhidi ya Total Energies nchini Ufaransa, yakitaja sababu zinazohusishwa na mazingira na hali ya hewa.
Ili kutathmini taratibu za utwaaji wa ardhi, masharti ya mashauriano, fidia na uhamisho wa watu wanaohusika, pamoja na utaratibu wa kushughulikia malalamiko, Total Energies ilitangaza kuwa imemteua Lionel Zinsou, Waziri Mkuu wa zamani wa Benin, kuwa Mkuu wa Mabalozi. Zinsou, mtaalam anayetambulika katika maendeleo ya kiuchumi barani Afrika, amewahi kufanya kazi na Total Energies kupitia kampuni yake ya ushauri.
Kama sehemu ya tathmini hii, ripoti itawasilishwa ifikapo Aprili ili kuchunguza mazoea yaliyowekwa na Total Energies kama sehemu ya miradi yake yenye utata nchini Uganda na Tanzania.
Sasa inabakia kuonekana jinsi tathmini hii itapokelewa na ikiwa miradi ya Total Energies itaendelea licha ya ukosoaji na upinzani. Suala la uwiano kati ya maendeleo ya kiuchumi na ulinzi wa mazingira bado ni changamoto muhimu kutatuliwa.